މަންމަ ކިޔައިދިނެވެ. އެއީ މީގެ ތިރީހެއް ހާ އިރު ކުރިން އައްޑޫ އަތޮޅު ހުޅުދޫގައި ރޯދައަށް ތައްޔާރުވާ ގޮތެވެ. ޝައުބާން މަސް ނިމޭ އަތަށް އެޅުމުން މުޅި ގޭގެ ގޯތި ތެރެއަށް ދޮންވެލި ލައެވެ. ގޭގެ ކުދި ބޮޑު އެއްމެން ބޮޑެތި ތަށި ހިފައިގެން ވެލި ނަގަން ދެއެވެ. ގޯތިތެރެ "މެދުވަތި" ހުދު ދޮންވެއްޔާއި އަކިރި ލައެވެ.
ގޭގެ ގޯތިތެރެއިން ވަންނަ ބޭރުގޭގެ ފެންޑާގައި ހަރުކޮށްފައި ހުރި ބޮޑު އުނދޯލި ނަގާ ދޮންނަން މޫދަށް ގެންދެއެވެ. ބާލީސްތަކާއި ކަންނެޔޮތައް ފޮޅާ އަވީލައެވެ. ރޯދައަށް އެއް ދުވަހަަށް ވުމުން ސައިކުރާ އަދި ތެއްޔާއި ތަށި، ރޮށިދަމާ ގޮނޑި އާއި ރޮށިދަމާ އެތި އަދި ހުނިގޮނޑި މިހެންގޮސް ބަދިގެ ތެެރޭގައި ބޭނުން ކުރާ ހުރިހާ އެއްޗެއް ދޮންނަން މޫދު ކައިރި ގޮނޑުދޮށަށް ގެންދެއެވެ. އެއީ އޭރުގެ ހަނދާނެއެވެ. މި ހުރިހާ މަސައްކަތެެެއް އޮންނަ އިރު ރޯދައަށް ތައްޔާރުވުމަށް އެންމެ ފަހުން މޫދަށް އެރެން "ރޯއްދާ ހަނާ" އެއްމެން ދަތުރަކު ދެއެވެ.
އަހަރުމެންނާއި ބައްދަލު ކުރާ ހާއްސަ މައްސަރަކަށް ރޯދަމަސްވާއިރު ދުރާލާ ބޮޑެތި ތައްޔާރިތަކެއް މި މަހަށްޓަކައި ވެއެވެ. މިޒަމާނަށް އައި އިރުވެސް ކަންއޮތީ މިހެންނެވެ. ތަފާތަކީ ތައްޔާރުވާގޮތް ބަދަލުވެފައިވާތީއެވެ. ރޯދަ މަސް ގާތްވެފައިވާ އިރު ބާޒަރު މަތި ހަަލަބޮލިކޮށްލައެވެ. ސަަބަބަކީ ރޯދަމަހުގެ އިނާޔާތާއި އެކު މާލީ ގޮތުން އެހެން މަސް މަހަށްވުރެ އިތުރު އާމްދަނީ އެއް ލިބޭތީ އާއި އެކު ރޯދައަށް ބާޒަރުވެސް ތަފާތީއެވެ. ބޮޑެތި ސޭލްތައް ހުޅުވާލާތީއެވެ.
ރޯދަމަހާއި ދިމާކޮށް ރޯދައަށް ތައްޔާރުވުމަށް އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ގަންނަނީ ގޭތެރޭ ސާމާނެވެ. ގެއަށް ބޭނުންވާ މަރާމާތު ކުރުމާއި ކުލަ ލުމާއި ރޯދައަށް ގޭގެ ހިފާ ގެންގުޅޭ ސާމާނު ގިނަ މީހުން އާ ކޮށްލައެވެ.ތަށިބަހައްޓާ ހަރުގަނޑު، ތެލި ތަށި، ކާމޭޒު، އުުދުން، އައިސްއަލަމާރި މިހެންގޮސް މުޅި ބަދިގެ ސެޓު އާކޮށްލާ މީހުންވެސް އުޅެއެވެ.
އޭރާއި ބަލާ ތައްޔާރުވާ ގޮތް ތަފާތީ މާ ގިނަ އާ ތަކެތި ހޯދަން ބޭނުންވާތީއެވެ. ކުރިން ބޭނުން ނުވާ، އަދި އެ އެއްޗެއް ގޭގައި ނެތަސް އޭރު ރޯދަމަހެއްގެ ރޯދަ ފުރިހަމަ ކޮށްލެވެއެވެ. އާއިލީ ގުޅުން ވަރުގަދައެވެ. ރޯދައަށް ތައްޔާރުވާން އުޅެނީ ގޭ އެއްމެން އެކަތި ގަނޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ވަކި ޖިންސަކާއި އުމުރަކަށް އޮންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ހުރިހާ އެއްމެންގެ މެދުގައިވެސް ރޯދައިގެ ރޫހު ވަރުގަދައެވެ.
މިދުވަސްވަރު ރޯދައަށް ވިޔަފާރި ކުރާ މީހުން ވަދެ އުޅޭ ބޮޑެތި ފިހާރަތަކުގެ ހަރުތަކުން އެންމެ ފަސޭހައިން ލޮލުގައި އަޅައިގަންނަ އެކައްޗެއް އޮވެއެވެ. އެއީ ކާބޯތަކެތި ފަހަށް ރައްކާ ކުރުމަށް ބަންދުކޮށްލަން އަޅާ ކޮންމެވެސް އެއް ކޮންޓެއިނަރެކެވެ. އެހެންކަމުން މި ދުވަސްވަރު ފިހާރައަކަށް ވަދެފިއްޔާ ކޮންމެވެސް އެއް ބަޔަކު ކޮންޓެއިނަރުގެ އެކި ސައިޒުތައް ބަހައްޓާފައި ހުރި ހަރެއް ކައިރީން ފެންނާނެއެވެ. އޭގެ މަތި ނަގާ ރަނގަޅަށް ބަލާ ގަންނަން ވަށިގަނޑަށް ލާފައި އޮއްވާ ފެނެއެވެ.
ބައެއް މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ކިތަންމެ ގިނަ ކޮންޓެއިނަރެއް ގަތަސް އެއް ރޯދަމަސް ނިންމާ އަނެއް ރޯދަމަހަށް އަބަދުވެސް ގަންނަންވެފައި އޮންނާނީ އޭގެ ޖަހާ މަތި ނުފެންނާތީ ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ގެއަކަށް ގެންގޮސް ރައްދު ނުކުރާތީ އާއި ބާ ވުމެވެ. ދެން ބޭނުންވާ ރަނގަޅު ސައިޒު ނެތުމެވެ. ކޮންޓެއިނަރާއި މިހާރު ގުޅިފައިވާ ރަނގަޅު އެހެން އާދައެއްވެސް ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ޒަމާނުއްސުރެ އޮވެއެވެ. އެއީ ތަށި ބަރި ބަދަލު ކުރުމުގެ ރޫހެވެ. އޭރު ކޮންޓެއިނަރު ނެތަސް ބޯތަށި ބަދަލުކުރެއެވެ. އެއްގެއިން އަނެއްގެއަށެވެ. ރޯދަމަހުގެ ރޯދަވީއްލުމާއި ތަރާވީސް ދަމާއި ހާރު ދަމަަށް އެއްގެއިން އަނެއްގެއަށް ދިއްކޮށްލާ ބޯތަށި ތަކަކީ ދީލަތިކަމުގެ ނަމޫނާއެކެވެ.
މީގެ އިތުރުންވެސް ކުރިން ނުފެންނަ އެއް ކަމަކީ ރޯދަމަހު ދޭ ހަދިޔާއެވެ. ކުންފުނިތަކުން އެމީހުންގެ މުވައްޒަފުންނާއި ވިޔަފާރި ގުޅުން އޮންނަ އެހެން ފަރާތްތަކާއި އަދި ރައްޓެހިން މެދުގައިވެސް ތަފާތު އެކި އެކި ހަދިޔާ ބަދަލު ކުރުން މިހާރު މިއޮތީ ވަރަށް ބޮޑަށް ޓްރެންޑްވެފައެވެ. ބައެއް މީހުން ރޯދަ މަހުގެ ހަދިޔާއަކަށް ފައިސާ ދޭ އިރު އަނެއް ބަޔަކު ދެނީ ކާންބޯން ބޭނުން ކުރާ އެކި ބާވަތްތައް ރީތި ގޮތަކަށް ބަންދުކޮށްލާފައެވެ.
ގިނަ ކަަންކަން ކުރިން އަޮންނަ ގޮތް ނޫން ގޮތްތަކަށް ބަދަލުވިޔަސް ބައެއް ހިތްތަކުގައި އަދިވެސް އެ ރޫހު އެބަހުއްޓެވެ. މަދުން ނަމަވެސް ޖަމާއަތަށް ފައިދާ ވާ ކަހަލަ ކަންކަން ރަށުގެ ރައްޔިތުން އިސްނަގައިގެން ކުރާ މަންޒަރު ފެނެއެވެ. މިއީ މީގެ އެއް މިސާލެވެ. މިފަހަރު ރޯދަ މަހަށް ތައްޔާރުވުމުގެ ގޮތުން ރ. ވާދޫގެ ރައްޔިތުންތަކެއް ކުރި މި މަސައްކަތް މިއީ އޭގެ މިސާލެކެވެ. ރޯދަ އަށް ވަލުން ކާށި ހޮވުން ރަށުގެ ގިނަ އަދަދެއްގެ މީހުން ނިކުމެ 2ގަޑި އިރެއްހާ އިރު ތެރޭ 6670 ކާށި ވަނީ ހޮވާފައިވެއެވެ. ކާށި ހޮވުމަށް ބޭނުންވެ 115 މީހުން ނުކުތް އިރު މި އީ ފަހުގެ ތާރީހެއްގައި މިހާތަނަށް އެންމެ ގިނަ މީހުން އެ ރަށުން ކާށި ހޮވަން ނުކުތް ފަހަރުއެވެ. އެރި ނެގުމަށްފަހު ބޮލަކަށް 29 ކާށި ވަނީ ލިބިފައިވެއެވެ.
ރޯދަމަސް މިހާ ގާތްވެފައިވާ އިރު ހަނދާން ކުރަންވީ ކަންކަން ބައިވަރު އެބަހުއްޓެވެ. ރޯދަމަހު ސުފުރާމަތި ސޯޝަލް މީޑީއާއަށް ދޫކޮށްލަން ކޮންމެހެން އާ ތައްޓާއި ވަށި ހޯދާކަށް ނުޖެހެއެވެ. މިދިޔަ ރޯދަ އަހަރުމެން ހޭދަ ކުރިގޮތް ކުޑަކޮށް ހަނދާން ކޮށްލަން ވެސް ރަނގަޅެވެ. ލޮކްޑައުން އާއި އެކު ގޭގައި ތާށިވެ ޖަމާއަތަށް ނަމާދަށް ނުދެވި، އާއިލާއެެއްކޮށް އެއް ސުފުރާއެއްގައި ރޯދަ ވީއްލާ ނުލެވިއެވެ.
ކާބޯތަކެއްޗާއި ގޭތެރެ ޒީނަތްތެރި ކުރުމުގައިވެސް ލިމިޓުން ކައްސާލައިގެން ނުދާންވީއެވެ. ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ދެއްކުންތެރިކަމާއި މާއްދީ ކަންކަމަށް މާ ބޮޑަށް ނުދާންވީއެވެ. ފައިސާ ފޮއްޗެއް އޮތް ނަމަ ފަހަށް ރައްކާ ކުރަންވީއެވެ. ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ނުދަންނަ މީހުންގެ ފަރާތުން ލައިކު ހޯދުމުގެ ބަދަލުގައި އާއިލީ ގުޅުން ދަމަހައްޓާ އިހުގައި ރޯދަމަހަށް ތައްޔާރުވުމުގައި އޮންނަ ރޫހު އަލުން ގެނެސް އެއްބައިވަންތަކަން އިތުރުކުރަންވީއެވެ. ކޮވިޑް އަށް ފަހު އަންނަ ދެވަނަ ރޯދަމަސްކަމުން އަދި މިހާރު ދީފައިވާ ލުއިތަކާއި އެކު މިއީ އަޅުކަމުގެ ގޮތުންވެސް އަދި އެހެނިހެންގޮތުންވެސް އެއްމެންނަށް ރޯއްޖާއި ބަރަކާތް ހޯދުމަށް އަދި ހިތްތައް ސާފު ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަންވީއެވެ.