ދަރަނި ބެލެހެއްޓުން: އިތުރުވަމުންދާ ކަންބޮޑުވުމެއް

ނިމިދިޔަ 2024 ވަނަ އަހަރަކީ އެކި ކަހަލަ ގޮންޖެހުންތައް ގިނަ އަހަރެކެވެ. ހަނގުރާމަ އާއި ބޮޑެތި އިންތިހާބުތަކުގެ އަހަރެކެވެ. ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދަށްވެސް ބޮޑު އަސަރުތަކެއް ކުރުވި އަހަރެކެވެ. މިކަންކަމުގެ ސީދާ އަސަރު ރާއްޖެއަށްވެސް ކުރި އެވެ. އެގޮތުން ދިރިއުޅުމުގެ ހަރަދުތައް މައްޗަށް ދިއުމާއި އާމްދަނީއަށް އެކަށީގެންވާ ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައި ނުވާތީ އާންމު ގޭބިސީތަކުގެ މާލީ ހާލަތަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވި އެވެ. އަދި ދިރިއުޅުމުގެ ހަރަދުތައް ހަމަޖައްސަން ލޯނަށް ބަރޯސާވުން އިތުރުވި އެވެ. އެހެންކަމުން މާލީ ހޭލުންތެރިކަމާއި ދަރަނި އުފުލުމުގެ ހަރުދަނާ އުކުޅުތަކުގެ މުހިއްމު ކަމަށް އިތުރަށް ސަމާލުކަން ދޭން ޖެހިއްޖެ އެވެ.

ފަހުގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ އެވްރެޖް ގޭބީސީއެއްގެ މަހެއްގެ މައްޗަށް ލިބޭ އާމްދަނީއަކީ 28،764 ރުފިޔާ އެވެ. އަދި ގާތްގަނޑަކަށް ކޮންމެ ގޭބީސީއެއްގައި އާމްދަނީ ހޯދާ 2.6 މީހުން ތިބެ އެވެ. ވަކިވަކި ފަރުދުންނަށް ބަލާއިރު މުސާރައިގެ ގޮތުގައި އެވްރެޖުކޮށް ލިބެނީ 11،000 ވަރަކަށް ރުފިޔާ ކަމަށްވާއިރު މިއީ ބޮޑެތި ހަރަދުތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހޭއިރު ކުޑަ އާމްދަނީ އެކެވެ. ހާއްސަކޮށް މާލެ ފަދަ ދިރިއުޅުމުގެ ހަރަދު ބޮޑު ސިޓީއެއްގައި އެވެ.

ވެރިރަށް މާލޭގައި ދެ ކޮޓަރީގެ އެޕާޓްމަންޓެއްގެ ކުލީގެ ގޮތުގައި މަހަކު އެވްރެޖްކޮށް 18،000 ރުފިޔާ ދައްކަންޖެހޭއިރު، ތިން ކޮޓަރީގެ އެޕާޓްމަންޓެއްގެ ކުލި 30،000 ރުފިޔާއަށް އަރަ އެވެ. ކަރަންޓާއި، ފެނާއި، އިންޓަނެޓް ފަދަ އަސާސީ ހިދުމަތްތަކަށް ގާތްގަނޑަކަށް އިތުރު 4،000 ރުފިޔާ ހަރަދުވެ އެވެ. ގެދޮރުގެ ހަރަދުތަކުގެ އިތުރުން އެކަނިވެރި މީހެއްގެ މަހެއްގެ ޚަރަދު (ކުލި ނުހިމަނައި) 12،000 ރުފިޔާއަށް އަރަ އެވެ. ކުޑަ އާއިލާއަކަށް ނަމަ މަހެއްގެ ހަރަދު 40،000 ރުފިޔާއަށް ވުރެ އިތުރެވެ. އާންމުކޮށް ގިނަ ރައްޔިތުންނަށް މިއީ މާލީގޮތުން ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ.

މިދިޔަ އަހަރުގެ މާޗް މަހުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން ދަރަނި 110 އިންސައްތައަށް އެރިއިރު، ގައުމީ ދަރަނީގެ ޖުމްލަ 8.2 ބިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރަށް އަރަ އެވެ. މީގެ ނަތީޖާއަކީ އަމިއްލަ ފަރުދުންގެ ފެންވަރުގައި ގިނަ ދިވެހިން، ލިބޭ އާމްދަނީއިން ހަރަދު ހަމަޖެއްސުމުގައި ދަތިތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހުމެވެ. އަދި މި ފަރަގު ފޫބެއްދުމަށް ގިނަ ފަހަރަށް ލޯނުތަކަށް ބަރޯސާވާން ޖެހުމެވެ. ފަހުގެ އަހަރުތަކަށް ބަލާއިރު އަމިއްލަ ފަރުދުންނަށް ދޫކުރާ އެކި ލޯނުތަކުގެ މިންވަރު 20 އިންސައްތަ އިތުރުވެފައިވުމުން، އަސާސީ ބޭނުންތަކަށް ލޯނު ނެގުމަށް އިތުރަށް ބަރޯސާވަމުންދާކަން ދައްކުވައިދެ އެވެ. އެހެންކަމުން އާމްދަނީ އާއި ހަރަދުގެ ފަރަގު ފޫބެއްދުމަށް، އަންނަނިވި މާލީ ސްޓްރެޓެޖީތައް ގެންގުޅެން ޖެހެ އެވެ.

ބަޖެޓް ހެދުން:

އާމްދަނީއާއި ހަރަދުތައް ހިނގާގޮތް ބެލެހެއްޓުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. ބަޖެޓެއް ހެދުމުން ބޭނުމެއް ނެތް ހަރަދުތައް ދެނެގަނެ، ކުއްޔާއި ޔުޓިލިޓީ ބިލްތައް އަދި ކާބޯތަކެތި ފަދަ އަސާސީ ބޭނުންތަކަށް އިސްކަންދޭން އެހީތެރިވެދެ އެވެ. މުނިފޫހިފިލުވުމާއި، ލަގްޒަރީ ކަންކަމަށް ކުރާ ހަރަދުތަކާއި، ބޭނުން ނުކުރާ ސަބްސްކްރިޕްޝަންތައް ހުއްޓާލުމުން ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ސަލާމަތްކުރެވޭނެ އެވެ. މީގެއިތުރުން ކުއްލިއަކަށް ދިމާވާ ހަރަދުތަކަށް ކުޑަ އަދަދެއްގެ ފައިސާ ރައްކާކޮށްފައި ބެހެއްޓުމުން، ކުއްލި ހާލަތްތަކުގައި އަލުން ދަރަންޏަށް ބަރޯސާވުން ހުއްޓުވޭނެ އެވެ.

ދަރަނި ބެލެހެއްޓުމާއި ދަރަނީގެ ހިސާބު ދެނެގަތުން:

ދަރަނި ބެލެހެއްޓުމަކީ ހަމައެކަނި ދަރަނި މަދުކުރުމެއް ނޫނެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އެއީ ދެމެހެއްޓެނިވި މާލީ އާދަތަކެއް އަށަގެންނެވުމެވެ. ދަރަނީގެ އަދަދުތަކަށް ބަލައި އިންޓްރެސްޓް ނިސްބަތް މަތީ ދަރަނިތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ގަވާއިދުން ދަރަނިތައް އަދާކުރަންވާނެ އެވެ. އާންމުކޮށް އިންޓްރެސްޓް ނިސްބަތް އިތުރު ވާނީ ކުދި ދަރަނިތަކުގައެވެ. އަދި ގިނަ ދަރަނިތައް އެއްކޮށްލައި، އިންޓްރެސްޓް ނިސްބަތް ދަށް އެއް ލޯނަކަށް ބަދަލުކުރުމުން ދަރަނި އަދާކުރުން ފަސޭހަވެ، ޖުމްލަ އިންޓްރެސްޓްގެ ބުރަ ލުއިވާނެ އެވެ.

އައު ދަރަނި ނެގުމުން ދުރުހެލިވުން:

މިހާރު އޮތް ދަރަނި ބަލަހައްޓަމުންދާއިރު، ކޮންމެހެން ބޭނުންވެގެން މެނުވީ އައު ދަރަނި ނެގުމުން ދުރުހެލިވާންވާނެ އެވެ. އަދި ދަރަނި ނަގަން ޖެހިއްޖެނަމަ، ވީހާވެސް ދަށް އިންޓަރެސްޓް ރޭޓެއްގައި ނެގުމަށް ސަމާލުވާންވާނެ އެވެ.

މާލީ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުން:

އަމިއްލަ މާލީ ކަންކަމާއި ދަރަނި ބެލެހެއްޓުމާ ބެހޭ ތައުލީމަކީ، ދިގު މުއްދަތަކަށް މާލީ ހަރުދަނާކަން ދެމެހެއްޓުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. މިގޮތުން ވާކްޝޮޕްތަކާއި، އޮންލައިން ވަސީލަތްތަކާއި ނުވަތަ ޕްރޮފެޝަނަލް ލަފާދޭ ފަރާތްތަކުން އަގުހުރި މައުލޫމާތު ހޯދިދާނެ އެވެ. މާލީ ހޭލުންތެރިކަމަކީ އަދިވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް އުނިވެފައިވާ ދާއިރާއެކެވެ.

ލޯނުތަކަށް ބަރޯސާވުން އިތުރުވެ، ދަރަނީގެ މިންވަރު އިތުރުވަމުން ދިއުމުން ދައްކުވައިދެނީ، އަހަރުމެންގެ މާލީ ކަންކަން ހަރުދަނާކޮށް ބެލެހެއްޓުމަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތަކާއި ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ބޭނުންތެރިކަމެވެ. މާލީ ހޭލުންތެރިކަމުން ހަރުދަނާ އުކުޅުތައް ދަސްވެ، އަމިއްލަ މާލީ ކަންކަން ކޮންޓްރޯލްކުރެވި، ނަފްސާނީ ފިއްތުން ކުޑަކޮށް، ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހޭ މާހައުލެއްގައި ދިރިއުޅެން ދަސްވެ އެވެ.

މި ސްޓްރެޓެޖީތައް ބޭނުންކޮށްގެން އަމިއްލަ ފަރުދުންނަށް އެމީހުންގެ މާލީ ހާލަތު ރަނގަޅުކޮށް، ދަރަނީގެ ބުރައިން މިނިވަންވުމަށް މަސައްކަތް ކުރެވިދާނެ އެވެ. ނަމަވެސް މިއީ ގިނަ ފަހަރަށް ދިގު މުއްދަތެއްގެ މަސައްކަތަކަށް ވާތީ، ކެތްތެރިކަމާއެކު ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި މި މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދިއުން މުހިންމެވެ.

ސަރުކާރާއި މާލީ އިދާރާތަކުގެ ދައުރަކީވެސް ރައްޔިތުންނަށް ފަސޭހައިން ލިބެންހުރި މާލީ ހޭލުންތެރިކަމުގެ އިސްނެގުންތަކާއި، އަތްފޯރާފަށުގައި ހުރި ލޯނު ޕްރޮޑަކްޓްތައް މެދުވެރިކޮށް ރައްޔިތުންނަށް އެހީތެރިވުމުގައި އަސާސީ ދައުރެކެވެ.

ދަރަނީގެ މައްސަލައަކީ އަމިއްލަ ފަރުދުންނާއި ގައުމީ ފެންވަރުގައި ކުރިމަތިވެފައިވާ ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ. ނަމަވެސް ރަނގަޅު ޕްލޭނެއް އެކުލަވާލައި، އެއާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރުމުން، މިދަތި ހާލަތުން އަރައިގަނެވޭނެ އެވެ.